S Ö Z A L T I

euro 2024 |

14 iyun - 14 iyul tarixlərində Almaniyada keçiriləcək futbol bayramı. Bir çoxları Fransa və İngiltərəni favorit hesab edir. Məncə həmişəki kimi İngilislər bacara bilməyəcək. Bəlkə də beynimə loser kimi kodlanıblar bilmirəm. Şəxsən mən turnirin qalibi kimi fransanı görürəm. Çox əjdaha şəkildə gəlirlər. Keçim qrup təxminlərimə:

Burda Macarıstan qrupun sürprizi olacaq. Almaniya maks 2 olacaq. İsveçrə və Şotlandiya isə ən yaxşı 3-cü yer uğrunda mübarizə aparacaq. Qrupun həlledici oyunu elə 1-ci turdakı Macarıstan - İsveçrə matçı olacaq.

Azarkeşi olduğum və son çempion İtaliyanın taleyindən qorxuram. Spaletti bambılısı dünən hücumçu qıtlığında Bolognada əla mövsüm keçirən Orsolinini komandadan çıxartdı. İtaliyada hamı spalettini topa tutur. Zaccagni, çolaq el shaarawy və demək olar ki, bu sezon oynamayan faggiolini saxlayıb, Orsolini və lazionun qapıçısı provedeli kənarda tutub. İspaniya və Xorvatiya, hətta Albaniya da başağrısı olacaq İtaliyaya. Türkiyə ilə 0-0 bitən matçda da ümid vermədilər. Amma bu İtaliyadı. Qrupda 3 heç-heçədən sonra dünya çempionu olmuş komandadı. Bilmək olmaz. Bu qrupa təxmin vermək çox çətindi. Realist olsam hal-hazırki vəziyyətə uyğun olaraq: 1 İspaniya 2 Xorvatiya 3 İtaliya 4 Albaniya.

İngiltərə burdan təmiz çıxar. 2ci yer üçün Danimarka və Serbiya əlləşər və Danimarka yeri qapar.

Ən asan qrupdu bu məncə. Fransa 1, Hollandiya 2, Avstriya 3, bərbad oyun oynayan Polşa 4.

Ən maraqlı qrup. Hamı Belçikanın asanlıqla 1-ci olacağını desə də mənim fikrimcə onların generasiyasının limiti çoxdan bitib. Rumıniya sürpriz edəcək. Ukraniya da ondan geri qalmayacaq. Slovakiya 4-cülüyə məhkumdu.

Gəldik dananın Türkiyə üçün quyruğunun qopduğu yerə. Türkiyə burdan necə çıxırsa çıxsın 8/1-dən o yana getməyəcək. Çünki ya Fransa ya İngiltərə ya da b qrupunda hansısa əjdaha ilə qarşılaşacaq. Ümumiyyətlə Türkiyə elə komandadı ki, oyununu heç cür tuta bilmirsən. Heç vaxt stabil oynamırlar. 0 da çəkə bilərlər. 90+ -da vurulan qollar ilə 1-ci də çıxa bilərlər. Portuqaliya 1-ci olacaq sözsüz. Gürcüstan Mdb-nin hal-hazırda ən yaxşı oynayanıdı. (Russia excluded). Çexiya burda tale həll edən komanda olacaq.
Könlümdən keçən 2008 və 2012-dəki İspaniya kimi İtaliyanın da ardıcıl qalib gəlməsidir. Amma çətin. Real vəziyyət Fransanın çempionluğunu göstərir. Ümid edirəm ki, 2004 və 2016 kimi sıxıcı yox, 2000 və 2008 kimi yaddaqalan turnir olar.

sosioloji marksizm | elm

analitik marksizm ekolu ilə tanınan, sosial siniflər klassifikasiyasında yeni nəzəri paradiqmaları ilə həm sosiologiya sahəsində həm də bütöv olaraq marksizm sahəsində yeni cığırlar açan erik olin wrightın Viskonsin-Medison Universitetində verdiyi dərslərdən biri.

dərsin syllabusu 87 səhifədir -*. bu yay syllabusda paylaşdığı əsas oxumaları bitirməyi planlayıram.

syllabusdakı chapterlər bu şəkildədir:
1) giriş
2) sinfi struktur
3) sinfi təşəkkül
4) dövlət və siyasət nəzəriyyəsi
5) ideologiya və şüur
6) tarix nəzəriyyəsi
7) sosializm və xilas/azadlıq

və üstəlik əsas oxumaların yanında- əgər vaxtınız varsa- əlavə oxuma materialları da var. möhtəşəm syllabusdur.

syllabusun linkini paylaşıram. məncə göz atın və bu sahə haqqında nələrsə oxumaq istəyirsinizsə yararlanın.

link: https://drive.google.com/file/d/1Q64aPnfb1IlezJXjzcwuXMh62U8Silft/view?usp=sharinghttps://drive.google.com/file/d/1Q64aPnfb1IlezJXjzcwuXMh62U8Silft/view?usp=sharing

ufc | idman

Açılışı ultimate fighting championship olan mma təşkilatı. İnsanların niyə bu qədər az maraqlandığına təəsüflənirəm düzü, xususilə də həmcinslərim arasında. Nəticə də, dünyanın ən güclü ya da badass insanının kimi olduğu sualı maraqlıdır və bunun cavabının öyrəniləcəyi ən prestijli təşkilat ufcdir. One championship və bellator kimi təşkilatlar da var, lakin ordakı əksər divizyadakı çempionlar heç ufcnin top 10 una girə bilməz müvafiq çəki divizyasında. Təbii olaraq anlayıram bəzi insanlar şiddət və s. kimi görüntüləri sevmir, həmin insanların baxmamağı normal haldı. Ancaq ölkədə xususilə animeci kütlənin, heç ufc nin nə olduğunu eşitməməyi maraqlanmamağı qəribə gəlir. one punch man, naruto və oxşarı animelərə baxmaqdansa çox daha real olanına baxa bilərsiz. Və bu real xarakterlərdən çox daha yaxşı inspiration ala bilərsiniz. Misal verim döyüşçülərdən,
Alex pereira gec yaşda kick-box a başlıyır. Ən yüksək səviyyə olan glorydə 2 diviziyada çempion olur. 2 dəfə məğlub elədiyi israel adesanya tərəfindən hər hansı bir interviyuda, "mən əfsanə olanda, hər hansısa bir pubda arxamdan boş boş danışacaq , o heç kimdi" tərzi təhqir olunmadan sonra özünə tamam yad olan bir idmana başlıyır. Hansı ki grappling dediyimiz şey 30 dan sonra elə rahat öyrənilən bir şey deyil. Öyrənsən belə heç vaxt vasatın üstü ola bilməyəcəksən, bunun özü də böyük drawback di istenilen döyüşçü üçün. Pereira ufc debutunu edir, və hətta bambılı bambılı danışan adesanyanı knockout edir. Sonra bir yuxarı çəkidə də çempion olur və hal-hazırda planetdə ayaqüstü döyüşdə ən çox qorxulan döyüşçüdür desək düz olar. Və bu insanın bütün bu uğuru, brazilyanın kasıb favellalarından birində, yoxsullaqdan çıxaraq elədiyi də
ayrı bir heyrətamiz haldı.

Çox maraqlı personaj var yəni ufcdə, misal günlərcə qaranlıqda ac sussuz, balaca otaqda günlərcə duran jiri prochazka. Bu xarakter elə bil sırf mistik anime xarakteri sevən insanlar üçün dizayn olunub. Günlərcə meşədə tək qalıb, məşq edir, just insane dude overall. Hərtərəfli döyüşə bilir, ancaq əsasən ayaqüstü döyüşməyə üstünlük verir, və sıfır guard ilə, full hücüm. Alex pereira kimi dünyanın ən təhlükəli kickbox çusunun belə üstünə şığıyır, əli qolu qarınında, ayaqları yediyi low kick lərdən təndimiş, qızarmış(döyüşdən sonra hətta morarmış olacaq) vəziyyətdə.
Son olaraq döyüş deyim maraqlananlar baxsın.
https://youtu.be/dHKRVKnChFI?si=SPdvsxA140sdhjxV

Jiri ilə glover teixeirü nın döyüşü həqiqətən yüksək gərginlikli bir kəmər döyüşü idi, gərginlik dedim yəni daim bir actionın olduğu maraqlı bir döyüş, sıxıcı şəkildə bir roundda 10, 15 jab in atıldığı bir döyüş yox. Düşünürəm ki, bu döyüşə önyarqısız baxan insan mma fanatı ola bilər.
Səhv eləmirəmsə gloverin 8 ci dərəcə bjj qara kəməri var və bu onu idmandakı ən yüksək grappling çi deməyimizə bəs edər. Ancaq mma təkcə grappling deyil.

https://youtu.be/7CAkyfHMhhA?si=dgNlY8GcxY5sm7cn
Rober whittaker , yoel romero

Müasir dövr middleweightdə(83kg) ən yaxşılardan olan cavan Whittakerın 41 yaşlı kafdar romero ilə olan 2- ci döyüşü. Romeroya kafdar dediyimə baxmıyın the dudes is insanely ripped and explosive. Çox gec başladığı idmana səhv eləmirəmsə 35,(köhnə olimpik gürəşçidir) əfsanə olaraq ayrılmışdı ufcdən. Qeyri mümkün bir nailiyyətdi həqiqətən 35 indən sonra təzə idmana başlamaq oyana, 35 indən sonra çempion ola bilmək ya da oxşarı bir nailiyyət göstərmək qeyri mümkün bir haldı. Çünki istər istəməz qocalırsan, əgər heavyweight ya da light heavyweight deyilsənsə. Romero onsuz adi bir insan deyil, hamı kuba da bədəninə qəribə experimentlər olunduğu bilir, ancaq yenə də idmanın özündə doping təşkilatları nəzarət edir, keçə bilibsə fair competition.

https://youtu.be/h9oj6HEdZSI?si=_0lutKRzOWW03d_v
Son olaraq aşağı çəkilərdən daha texniki olan, volkanovski, islam makhachev döyüşü. Volkanovski bu döyüş zamanı məğlubiyyətsiz demək olar, çempion idi 66 kiloda, islam isə xəbibin atasının favorit tələbəsi idi və çempionluğu oliveirdan(xəbibi udacağı deyilirdi, çox yaxşı grapplingi olduğuna görə) almışdı. Çoxlarına görə xəbibdən daha yaxşı olan islam, xususilə ayaqüstü döyüşdə, əksər döyüşlərini 1 dəqiqənin altında bitirən islam üçün çıxa biləcək ən texniki və inatçı rəqiblərdən idi alexander, həmçinin bütün çəki divizyalarını əhatə edən reytinqdə də, pound for pound rankingdə də 1 ci sırada idi. Bu döyüş digərləri qədər, süper maraqlı olmaya bilər, ancaq məğlubedilməz dağıstan grappling məktəbinin qarşısına çıxan ən güclü oponentin döyüşə necə bir əhəmiyyət qazandırdığnı qavraya bilsəz, yüksək diqqətlə baxacağıvıza şübhəm yoxdur. Hərhalda texniki skill olaraq bunun üstünə çıxa biləcək başqa qarşıdurma yoxdur.

Sona da ufc üçün xüsusi tarixi əhəmiyyəti olan bir neçə maraqlı döyüş qoyacam
https://youtu.be/en4hR34Bl8w?si=Xm8rBGOoan4LTDtz
https://youtu.be/l8s2fsfIpUA?si=AFqEA-1VW_NkK6e8
https://youtu.be/JuBBIJ7adjM?si=l2RWjq2ktf83kZKQ

obyekt yönümlü proqramlaşdırma | proqramlama

(OYP) - verilənlərin obyektlər üzərindən formasını dəyişməsi üzərinə qurulmuş proqramlaşdırma methodu. yazılmış funksiyaların təkrər istifadəsinə və daha kompleks məntiqə kömək edir.

// birinci class-da yaradılan obyekt və methodun digərində çağırılıb istifadə edilməsi:
class a {
string name;
public void method_a();
}
// ikinci class-da implementasiyası
class b extends class a {
name = "jhon.doe'':
method("do something");
}

bəzi methodolojiyaları:
enkapsulyasiya (encapsulation),
varislik (inheritance),
polimorfizm (polymorphism),
abstraksiyası (abstraction),
obyektlər arasında informasiya axınının təşkili (sending messages / message sending),
təkrar istifadə oluna bilərlik ( reusability).

java - c - c++ - Python - php
bu linkdə azərbaycanca ətraflı və bəsit izahı da var

perfume genius | musiqi

əsl adı Michael Alden Hadreas olan əsasən indie pop, indie rock və art pop tərzlərində mahnılar bəstəyən amerikalı musiqiçidir. Özünə seçmiş olduğu bu ləqəb isə Perfume The Story of a Murderer filmindən irəli gəlir. 2020-ci ilin diqqət çəkən albumlarından biri Set My Heart on Fire Immediately olsa da onun no shape albumunu daha çox bəyənirəm.

Tanımaq istəyənlər üçün:
(baxma: jason)
(baxma: otherside)
(baxma: die 4 you)
(baxma: slip away)
(bax: queen)
(baxma: without you)

euro 2024 |

sosioloji marksizm | elm

ufc | idman

obyekt yönümlü proqramlaşdırma | proqramlama

javascript | proqramlama

28 may 1997 b.dortmund - yuventus matçı | idman

mayalanma ★ wiki | elm

başlamadan bir neçə şey demək istəyirəm.
sözlüyə bir müddət özəl səbəblərdən dolayı ara vermək məcburiyyətindəyəm, lakin yazılarınız hər gün oxuyacam. bu da sizə sağollaşma hədiyyəsidir.
açar sözlər:
Daxili mayalanma
xarici mayalanma
distant
kapasitasiya
kontakt
ikinci mərhələ
sinqamiya
polispermiya
fertilizin
antifertilizin
qinoqamon, androqinoqamon

Mayalanma- erkək və dişi cinsi hüceyrələrinin qovuşması nəticəsində hər bir növ üçün xarakterik olan diploid xromosom dəstli, keyfiyyətcə yeni hüceyrə- ziqotun alınmasıdır. mayalanma xarici və daxili olmaqla iki cür təsadüf olunur.
xarici mayalanma bir çox heyvanlarda, xüsusilə ibtidai onurğalılarda təsadüf olunur.
bu zaman spermatozoid ətraf mühitə (su mühitinə ) buraxılır, mayalanma da orada gedir.
Daxili mayalanma quru mühitində yaşayan heyvanlar (ali onurğalılar) üçün xarakterikdir.
xarici mühitdə qametlərin saxlanılması və qovuşması üçün şərait yoxdur. bu zaman spermatozoidlər dişi fərdin cinsi yoluna buraxılır.
məməlilərdə, eləcə də insanda mayalanma prosesinin getməsi üçün cinsi hüceyrənin yetişməsi və sayı (spermatozoidlərin) mühüm əhəmiyyət daşıyır.
məsələn, insanda bir cinsi akt zamanı 3 milli litr həcmində sperm ifraz olunur. mayalanmanı təmin etmək üçün isə spermatozoidlərin ümumi sayı 150 mln-dan az olmamalıdır (1 cinsi akt zamanı 1 kub santimetr spermada 20-60 milyona qədər spermatozoid olur ). Lakin, spermatozoidlərin sayının belə çox olmasına baxmayaraq norrmal mayalanmada ancaq biri iştirak edir * bəli, yalnız biri .
cinsi aktdan sonra qadınların uşaqlıq borusunun distal hissəsində getdikcə spermatozoidlərin sayı azalır.
mayalanmada üç əsas mərhələ ayırd edilir:
1. qametlərin distant qarşılıqlı əlaqəsi və yaxınlaşması.
2. kontakt qarşılıqlı əlaqəsi və yumurta hüceyrənin aktivləşməsi.
3. spermatozoidin yumurta hüceyrəyə daxil olması və qovuşması- sinqamiya.
Distant qarşılıqlı əlaqə xemotaksislə həyata keçirilir. xemotaksis cinsi hüceyrələrin görüşmə ehtimallığını artıran spesifik amillərin cəmidir. bu məsələdə əsas yeri cinsi hüceyrələrin hazırladığı kimyəvi maddə- hormon tutur.
müəyyənləşdirilib ki, yumurtahüceyrə spermatozoidi özünə cəlb edən maddələr ifraz edir. dişi cinsiyyət yoluna spermatozoidin düşdüyü an yumurtahüceyrəyə daxil olma qabiliyyətinə malik olmur. Məsələn, insanda 7 saat ərzində qadın cinsi orqanlarının hazırladığı hormanların nəticəsində spermatozoidlər aktivləşir ki, o da (gbax:kapasitasiya) adlanır. Kapasitasiya prosesində spermanın akrasom hissəsinin plazmolemasından qlikoproteinlər və proteinlər ayrılır. həmin maddələr akrasom reaksiyalarını yaradır.
qeyd. bundan sonra yazacaqlarımı anlamanız çətin bir məsələ olacaq. səbəbi: bunların hamısını ayrı-ayrı izah etməliyəm. yaxın günlərdə edəcəm.

kapasitasiyada yumurtalığın vəzili hüceyrələrinin sektesiyasını aktivləşdirən progestron hormonu xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Kapasitasiya zamanı spermin sitolemmasının xolesterini qadın cinsi yolundakı albuminlə birləşir və cinsi hüceyrələrin reseptorları aşkar olunur. mayalanma yumurta borusunun ampulyar hissəsində baş verir. bu prosesdə qametlərin yaxınlaşması və qarşılıqlı əlaqəsi (baxma: məsafə-distant qarşılqlı əlaqəsi ) xemotaksisə əsaslanır.

kontakt qarşılqlı əlaqə mərhələsində spermatozoid yumurta hüceyrəni fırlandırır. çoxsaylı spermalar yumurtahüceyrıyı yaxınlaşır və onun xarici qatına toxunaraq əlaqəyə girirlər. yumurta hüceyrə öz oxu ətrafında saniyədə 4 dəfə olmaqla fırlanır. bu hərəkət spermatozoidlərin quyruqlarının dalğavari hərəkəti nəticəsində təqribən 12 saat davam edir. erkək və dişi cinsi hüceyrələrinin qarşılıqlı təsirində spermalarda akrasom reaksiyası baş verir. bu ondan ibarətdir ki, akrasomun xarici membranı spermanın plazmolemmasının 2/3 hissəsi ilə qovuşur. sonra isə membranın ərimiş-qovuşmuş hissəsi dağılır və akrasom fermenti ətraf mühitə tökülür.

mayalanmanın ikinci mərhələsində əsasən yumurtahüceyrənin şəffaf zonasının hazırladığı sulfatlaşdırılmış polisaxaridlərin təsiri altında kalsium və natrium ionları spermatozoidin başcıq hissəsinə daxil olur, oradan isə kalsium və hidrogen ionu xaric olunur və akrasomun membranı əriyir , spermatozoidin yumurtahüceyrəyə yapışması isə şəffaf zonadakı karbohidrat qrupunun qlikoprotein fraksiyasının təsiri nəticəsində olur. cinsi hüceyrələrin birləşdiyi yer də əriyir və plazmoqamiya - yəni hər iki qametin sitoplazmasının birləşməsi baş verir. spermatozoid yumurta hüceyrə ilə təmasda olanda on minlərlə qlikoproteid zp3-lə əlaqədə olur. bu zaman akrosomal reaksiya işə düşür. akrasomal reaksiya sperma plazmolemmasının kalsium ionuna doğru keçiriciliyini artırır, onu depolyarlaşdırır ki, o da plazmolemmanın akrasomun ön membranı ilə qovuşmasını təmin edir. Şəffaf sahə bir başa akrasomal fermentlərlə təmasda olur. həmin fermentlər şəffaf zonanı əridir, sperma oradan keçərək yumurtahüceyrənin plazmolemmasının xüsusiyyətini dəyişir və kortikal reaksiya başlayır, bir neçə dəqiqə keçdikdən sonra isə şəffaf sahənin xüsusiyyəti dəyişir.


Məməlilərdə mayalanma zamanı yumurtahüceyrəyə ancaq bir spermatozoid daxil olur ki, monospermiya adlanır.

mayalanmada yüz milyonlarla spermatozoid iştirak edir. onların akrosomlarından ifraz olunan fermentlər- xüsusi ilə spermalizin şəffaf zonanı əridir. ayrılan follikulyar hüceyrələr konqlemerlərdə bir-birinə yapışır və sonra isə selikli qişanın kirpikli hüceyrələrinin dalğavari hərəkəti nəticəsində yumurtahüceyrə ilə birlikdə hərəkət edir.

Üçüncü mərhələ (sinqamiya). yumurta hüceyrənin ovoplazmasına spermanın başcığı və quyruqcuğunun orta hissəsi keçir. bundan sonra ovoplazmanın periferiyasında qalınlaşma gedir və mayalanma qişası əmələ gəlir. onun qalınlığı 50 nm bərabər olmaqla polispermiyanın qarşısını alır.
polispermiya yumurtahüceyrəyə bir neçə spermatozoidin daxil olması hadisəsidir.
polispermiya özü də iki hissəyə ayrılır:
Normal polispermiya və pataloji polispermiya. Normal polispermiyada bir neçə spermanın yumurtahüceyrəyə daxil olmasına baxmayaraq onlardan yalnız birinin yumurtahüceyrənin nüvəsi ilə qovuşur, qalanları isə sitoplazmada həll olur- əriyir. bu zaman alınan döl tamamilə sağlam və normal həyat qabiliyyətinə malik olur.
Pataloji polispermiyada bir neçə spermatozoidin nüvəsi yumurtahüceyrənin nüvəsi ilə qovuşur, nəticədə alınan döl tez bir zamanda məhv olur, nadir hallarda isə şikəst-eybəcər vəziyyətdə doğulur ki, o da həyat qabiliyyətini tez bir zamanda itirir. qeyd etməliyəm ki, ilk dəfə olaraq rinkker (1890) göyərçinin yumurtahüceyrəsinin mayalandığı zaman 15-20 ədəd spermatozoidin yumurtahüceyrəyə keçməsini müşayət edib. 1953-cü ildə isə zibina polospermiyanı dovşanların yumurtahüceyrəsində tapıp, hətta mayalanma getdikdən sonra, yəni rüşeymin blastomer mərhələsində olduğu dövrdən sonra da spermatozoidin yumurtahüceyrəyə daxil olmasını göstərir. açığı bu növ polispermiyanın fizioloji mahiyyəti o qədər də aydın deyil. bəzi alimlər bu məsələni yumurta hüceyrənin qocalması - -vaxtının keçməsi, ikinci qrup alimlər spermaların həddindən çox fəal olması ilə əlaqələndirirlər.
bütün heyvanlarda mayalanmanın hər iki formasında spermatozoidlərdə yumurta hüceyrənin qarşılıqlı əlaqəsi, bir-birinə doğru hərəkəti erkək və dişi fərdlərin kimyəvi əlaqələri ilə tənzimlənir.
Mayalanmanı tənzim edən yumurtahüceyrənin hazırladığı spesifik maddəni F.R. lili (1919 )
fertilizin adlandırıb. bu maddə yumurtanın səthində və yaxud qişasında olur, kimyəvi tərkibi qlikoprotein və mukopolisaxariddən ibarətdir. belə ki, zülallarda olduğu kimi amin turşularından, polisaxariddə olduğu kimi bir və yaxud bir neçə qlükoza, ffruktoza, qalaktozadan-
polisaxariddən təşkil olunub. lakin həm amin turşuları, həm də monosaxaridlər müxtəlif heyvanlarda bir-birindən fərqlənir, fertilizin dı bütün heyvanlar üçün eyni olmayıb, növ üçün spesifikdir. bir fertilizin molekulyar kütləsi təqribən 300000 bərabərdir.

Spermatozoidin sitoplazmasının səthində xüsusi maddə antifertilizin olması müəyyənləşdirilib.
antifertilizin turş proteindən ibarət olub molekul kütləsi 10000 bərabərdir. A. tayler (1958 ) fertilizin-antifertilizin sisteminə antigen-antitel kimi baxır və belə hesab edir ki, onlar bir-birinə immunokimyəvi proseslərdəki "açarın" "qıfıla " düşdüyü kimi uyğun gəlir.
başqa bir alim M.hartman (1940 ) isə belə hesab edir ki, yumurtahüceyrə - qinoqamon, spermatozoid isə - adroqamon maddəsi hazırlayır. yumurtahüceyrə spermatozoidlərin hərəkətini aktivləşdirən qinoqamon I və onları aqluyitinləşdirən qinoqamon II və yaxud fertizilin hazırlayır.
bunlardan androqamon I spermatozoidlərin hərəkət aktivliyini iflic edir, androqamon II isə yumurtahüceyrənin səthini əridir. androqamon II mayalanmada xüsusi əhəmiyyət daşıyır. bəzi hallarda onu lizin adlandırırlar və o da hialuronidaza enziminə oxşayır. bu enzim yumurtahüceyrənin həlməşik maddəsini durulaşdırmaqla spermatozoidin asan hərəkətini təmin edir.

məməlilərin yumurtahüceyrəsinin mayalanmasını öyrənərkən müəyyənləşdiriblər ki, spermatozoidin akrosomunda hialuronidaza fermenti ilə yanaşı tripsin fermenti də vardır. həmin ferment yumurtanın şəffaf zonasındakı follikulyar hüceyrələrini kənarlaşdırır - tənzimləyir,bununlada spermatozoidin hərəkəti bir qədər asanlaşır.
son illərin elektron mikroskopik və sitokimyəvi tədqiqatları göstərir ki, spermatozoidin yumurtahüceyrəyə keçməsi mexanizmi mürəkkəb morfoloji və kimyəvi proseslərin ardıcıl birləşməsidir. bu məsələlər dəniz kirpisinin yumurtahüceyrəsinin mayalanması əsasında daha ətraflı öyrənilib.
spermatozoidin başcıq hissəsi, onun boyun hissəsindəki sentriolla birlikdə yumurtahüceyrəyə daxil olandan sonra tezliklə yumurtahüceyrənin nüvəsi ilə birləşmir, çünki bu zaman I- dərəcəli ovositlərdən II - dərəcəli ovositlərin əmələ gəldiyi vaxta təsadüf edir. ona görə də spermatozoidin nüvəsi yumurtahüceyrənin içərisində 12 saata qədər gözləməli olur.məhz bu zamanda yumurtahüceyrə özünün yetişmə mərhələsinə çatır və mayalanmağa qadir olur.
mayalanmanın əsas dönüş məqamı nüvələrin qovuşmasıdır. spermatozoidin nüvəsi (erkək cinsi pronuklesus ) yumurta hüceyrənin sitoplazmasında şişərək yumurtahüceyrəsinin nüvəsinin (dişi cinsi pronuklesus ) həcminə çatır. kişi cinsi pronuklesus 180 dərəcə dönərək özünün sentrosomu ilə qadının cinsi pronuklesusuna doğru hərəkət edir. Onlar görüşüb qovuşur, nəticədə sinkarioqamiyada xromosomların diploid dəsti bərpa olunur.

cinsi çoxalmanın əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, orqanizmin müxtəlif formaları ətraf mühitə uyğunlaşması üçün dəyişkənliyə əsas verir. məhz bu əlamətinə görə də cinsi çoxalma qeyri cinsi (hidralarda hermafroditizm ) çoxalmalarından fərqlənir. cinsi çoxalmada iki valideynin irsi xüsusiyyətləri müxtəlif kombinasiyalar şəklində yeni nəsildə öz əksini tapır. düzdür, döldə əlamətlərin əlverişsiz kombinasiyası da alınır, lakin belə orqanizmlər təbii seçmə zamanı məhv olaraq aradan çıxırlar. xeyirli irsi əlamətləri daşıyan kombinasiyaların əksəriyyəti isə orqanizmi ətraf mühitlə yaxşı uyğunlaşdırdığından nəsildən-nəslə ötürülərək proqressiv təkamülə səbəb olur.
cinsi çoxalmanın həyata keçirilməsinin mürəkkəbliyinə baxmayaraq o təbiətdə geniş yayılmaqla dominant vəziyyət alıb. qeyri-cinsi çoxalma üçün bir fərdin olması kifayətdir, lakin cinsi çoxalmada isə iki müxtəlif fərdin olması lazımdır. hətta təbii hermafrodit çarpaz mayalanma (molyuskalar) gedir. cinsi çoxalmanın getməsi və iki müxtəlif qametlərin görüşməsi üçün təbii seçmə prosesində cinsi orqanlarda xüsusi morfo-fizioloji uyğunlaşma əlamətləri meydana çıxmış, endokrin və reflektor mexanizmlər inkişaf etmişdir.

tissot prx | texnologiya